Elke warmtepomp heeft een externe “warmtebron” en krikt de temperatuur uit die warmtebron op naar maximaal 50 graden (er zijn ook systemen die al 70 graden claimen). Dat gebeurt door comprimeren en expanderen (samenpersen en ontspannen) en daarvoor is wel veel stroom nodig. Stroom die gehaald wordt uit het stroomnet of rechtstreeks benut kan worden van zonnepanelen op het dak.
Dat betekent dan niet alleen i.p.v. een (hoog) gasverbruik een hogere stroomrekening, maar ook een hogere belasting voor het stroomnet: zwaardere kabels, een zwaarder trafostation, meer productie van stroom. Én daarbij helpt wel als dan de stroom zelf opgewekt kan worden met PV-panelen op het dak, maar die warmtepomp heeft net veel stroom nodig als het donker is of in het algemeen als er (in winterdag) weinig zon is.

bron : Jan Willen vd Groep

Maar dit betekent ook dat, als we allemaal aan de warmtepomp gaan en allemaal ’s ochtends ongeveer gelijktijdig (bijv. half acht) het comfortabel warm willen hebben, dan hebben we met de hele straat, de hele wijk, enz. héél veel vermogen nodig. Dan zijn de kabels in de straat niet dik genoeg en moet het trafo-station verzwaard worden. Want ook de eventuele zonnepanelen op het dak kunnen op dat moment die warmtepomp niet rechtstreeks van de benodigde stroom (vermogen) voorzien. En een all-electric warmtepomp vraagt dan nog meer vermogen dan een lichtere hybride warmtepomp.

Dat betekent dat in deze oplossing (warmtepompen) ook investeringen vragen in het stroomnet. Dat kost tijd en heel veel geld om nieuwe en extra kabels te leggen en trafostations aan te passen.
Daarom is het voor de bewoner én de gemeenschap zaak het benodigde vermogen van een warmtepomp klein te houden.
Maar naarmate de woningen minder energie gebruiken voor verwarming, dwz. goed geïsoleerd en kierdicht zijn, kan die warmtepomp kleiner en goedkoper zijn en is die piekbelasting voor het stroomnet flink lager. Zie het grafiekje voor een tussenwoning (rijtjes woning) dat weergeeft hoeveel vermogen er op de koudste dag gedurende 24 uur gevraagd wordt.

Naarmate de woning “hoog” geïsoleerd is (grijze lijn) en de binnentemperatuur vrij constant gehouden kan worden is het benodigde vermogen relatief laag en redelijk constant. Maar is de woning “laag” (slecht) geïsoleerd dan zijn er forse pieken. Dat wil zeggen dat er dan heel veel stroom geleverd moet worden. En als dan een hele straat en hele wijk dat gaat doen dan werkt dat door over het hele elektriciteitsnet tot en met de elektriciteitscentrale.
Hiermee mag ook duidelijk zijn dat de maatregelen van stap 1 zowel voor de bewoner/woningeigenaar van groot belang zijn als voor de hele elektriciteits-infrastructuur: energieverliezen maximaal beperken. Een goede kierdichting, een goed geïsoleerd dak, gevel en vloer en ventilatie met warmte terugwinning.

Ik wil maar aantonen dat het complexe vraagstukken zijn, waarbij de mogelijkheden voor de bewoner en voor de gemeenschap (maatschappij, de staat der Nederlanden) tegen elkaar afgewogen moeten worden. Er is een gemeenschappelijk belang om de woningeigenaar stap 1 zo aantrekkelijk mogelijk te maken!
Er is nog veel meer over te vertellen, maar hier nog niet. Eerst naar de andere alternatieven voor verwarming van de woningen.

Bij een midden- en hoge temperatuur warmtenet wordt warm water in leidingen van een of meerdere “warmtebronnen”, zoals het genoemd wordt, naar de woningen gebracht. We kennen dat nu al een grotere steden en in dichtbebouwde wijken. Dan worden hoge- en midden temperatuur warmtenetten ook nog aangevuld met lage temperatuur netten (zie 2.3)
Nu zou de Clauscentrale in Maasbracht zo’n warmtebron kunnen zijn. Met de afvalwarmte van de stroomproductie kun je flinke hoeveelheden warmwater maken. Maar die warmte zou wel constant en permanent geleverd moeten worden. Neem daarbij echter ook in overweging dat die gasturbines dus wel nog steeds op aardgas draaien en dus nog steeds CO₂ produceren. Dus ook het “product” afvalwarmte dat hiermee verkocht wordt, heeft nog steeds een aandeel CO₂. Dus echt “groen” ofwel CO₂-vrij is die oplossing niet. En …. je hebt altijd een tweede bron of back-up nodig, want de Clauscentrale draait ook niet permanent. Zo’n tweede en/of derde warmtebron zie ik niet, ken ik niet.
Daarnaast moet er dus een leidingnetwerk met goed geïsoleerde buizen aangelegd worden. Zoiets kan rendabel zijn, waar met een klein netwerk meer dan 1000 wooneenheden bereikt kunnen worden: bijv. grote blokken flats, appartementen, verpleeghuizen, ziekenhuizen, kantoorblokken, etc. In Maasgouw en de kernen van Maasgouw heb je gemiddeld per woning heel veel leidingen nodig. Zelfs als je de woningen in de naaste omgeving van de centrale zou aansluiten dan is de investering in de installaties, pompen en regelwerk om dat relatief kleine aantal woningen hierop aan te sluiten te hoog voor een concurrerende warmte-alternatief.
Maar, laat het maar eens doorgerekend worden. Wat gaat het de bewoner kosten, de overheid en hoe hoog zijn de kosten voor de uiteindelijke echt bespaarde ton CO₂?!
Daarenboven moet je de vraag stellen of het verantwoord is van die enkele warmteleverancier, afhankelijk te willen zijn. Die warmteleverancier die dus zijn tarief zonder concurrentie kan opleggen. Ben je op het warmtenet aangesloten dan kun je niet van energieleverancier wisselen zoals dat nu voor stroom en gas kan.

In principe als in 2.2. De warmtebron heeft een te lage temperatuur om het water direct te gebruiken en moet, soms in stappen opgekrikt worden naar een hogere temperatuur. Zo zou je de Maas of de Maasplassen als warmtebron kunnen gebruiken en met een flinke (collectieve) warmtepomp het opgewarmde water in een kleiner warmtenet kunnen voeden. De warmte moet mogelijk daarna collectief of individueel (in het gebouw zelf) nog eens worden opgewaardeerd. Bijvoorbeeld met een kleinere warmtepomp in de woning. Het is dus een combinatie van technieken.
Deze techniek is binnen een buurt ook te combineren met andere warmte alternatieven. Zo is het mogelijk een z.g. EcoVat – een grote thermoskan in de grond – te maken die je op die manier voedt met de energie uit het Maaswater maar ook aansluit op met overtollige zonnestroom geproduceerde warmte.
Dit alternatief kan vaak op een wat kleinere schaal worden uitgevoerd. Per individueel gebouw moet dan de afweging gemaakt worden of het rendabeler is om aan te sluiten op het warmtenet of om een individuele warmtepomp te installeren.

Groengas is biogas dat is opgewaardeerd naar aardgaskwaliteit. Via de (huidige) gasleiding kan het gecombineerd worden een hybride warmtepomp of met een reguliere HR-ketel. Daarmee kan het verwarmingswater in beide varianten op circa 80 °C worden afgeleverd. Daardoor kan het direct worden gebruikt voor ruimteverwarming en warm tapwater. Groengas wordt al in kleine hoeveelheden in het huidige aardgasnet ingevoed en getransporteerd. Hierdoor zijn er geen aanpassingen in de gebouwen en/of toestellen nodig en daarmee kan deze strategie te zijner tijd geleidelijk worden doorgevoerd. Er is echter nu en in de toekomst niet genoeg biomassa beschikbaar om alle buurten in Nederland met groen gas te verwarmen.
En die biomassa staat momenteel zeer ter discussie. Ik ga er hier niet verder op in.